Maxwell Smart – „Chłopiec w lesie. Prawdziwa opowieść o przetrwaniu podczas II wojny światowej”

 

Jedenastoletni chłopiec powinien uciekać podczas zabawy w berka, powinien uciekać przed drugim zawodnikiem, grając w piłkę… Nie powinien natomiast być zmuszany do ciągłej ucieczki, aby ratować własne życie. Los jednak pisze nam przedziwne scenariusze, z którymi musimy się zmierzyć. I czasem tylko cud sprawia, że udaje nam się wygrać tę nierówną walkę.

 

„Głosy Maxwella Smarta i innych muszą zostać wysłuchane, ponieważ wciąż spotyka się ludzi, którzy bagatelizują czy wręcz negują największe i najlepiej udokumentowane masowe ludobójstwo w historii ludzkości. Niestety nie ma takich słów, które oddałyby horror Holokaustu”*.

 

„Chłopiec w lesie. Prawdziwa opowieść o przetrwaniu podczas II wojny światowej” to autobiograficzne wspomnienia Maxwella Smarta (a właściwie Oziaca Fromma – takie bowiem imię otrzymał jako chłopiec urodzony w żydowskiej rodzinie). Maxwell jako 11-letni chłopak został zmuszony do walki o swoje życie. W młodym wieku doświadczył śmierci ojca, rozłąki z matką i siostrą, głodu, bólu, samotności… Został zmuszony, aby uciekać, chować się, kłamać na temat swojej tożsamości. Pomimo tego nie poddawał się – walczył do samego końca.

 

Maxwell Smart napisał swoje wspomnienia już jako 85-letni mężczyzna, jednak to, czego doświadczył w czasie II wojny światowej, było w nim przez te wszystkie lata ciągle żywe. W książce „Chłopiec w lesie” przedstawił czytelnikowi niesamowicie wzruszającą historię: chwytającą za serce i wyciskającą łzy z oczu; mówiącą o cierpieniu i niesprawiedliwości. Jego opowieść jest jednak także pełna nadziei; pokazuje, że choć człowiek może doświadczyć wiele zła, to jednak ma szansę na „drugie”, szczęśliwe życie (może założyć rodzinę, spełnić swoje marzenia, a także… nadal się uśmiechać).

 

Jeden fragment tej książki zrobił jednak na mnie szczególne wrażenie – fragment, w którym autor wspomina swoją matkę i jej troskę o niego. Matka Maxwella czuła, że prawdopodobnie nie uda jej się uratować, że będzie musiała umrzeć, jednak bardzo jej zależało, aby jej syn przeżył. Wzruszyło mnie jej silne wspieranie swojego syna, wiara w to, że uda mu się przeżyć. I myślę, że te słowa, które Maxwell wtedy usłyszał i które na tak długo zapadły mu w pamięć, były dla niego także wsparciem w późniejszym czasie, gdy został zmuszony troszczyć się sam o siebie.

 

„Pamiętam, że matka raz po raz powtarzała mi:

– Staraj się uratować.

A także to:

– Nie wiem, jak to zrobić, nie umiem ci pomóc. Jesteśmy skazani na śmierć, ale ty spróbuj uciec, gdy znajdziesz się na zewnątrz. (…) Po prostu bądź silny, synu. Zaryzykuj, a Bóg będzie z tobą. (…) Ja jestem bezsilna, ale wiem, że ty dasz radę, ty możesz to zrobić. Daj sobie szansę”**.

 

„Chłopiec w lesie” to wspomnienia mężczyzny żydowskiego pochodzenia, który gdy był dzieckiem, przeżył Holokaust. Nie zgodzę się jednak z twierdzeniem, że jest „tylko kolejna historia” kogoś, kto przeżył wojnę. Owszem, być może wiele zostało już wydanych książek z tego okresu – sama kilka lat temu czytałam bardzo podobną publikację – uważam jednak, że wszystkie te wspomnienia są potrzebne; każde wspomnienie osoby ocalałej stanowi ważny element, który nie pozwala nam zapomnieć o daremnym cierpieniu i śmierci tak wielu niewinnych ludzi. Jeśli ktoś lubi czytać takie wspomnienia lub po prostu chciałby poznać historię Maxwella Smarta (który notabene po wojnie spełniał się także jako artysta malarz), to zdecydowanie warto sięgnąć po książkę „Chłopiec w lesie”. Książka ta nie jest długa, ale za to jest w niej wiele wartościowych treści.

 

_________________

Cytaty:

* Maxwell Smart, Chłopiec w lesie. Prawdziwa opowieść o przetrwaniu podczas II wojny światowej, Wydawnictwo HarperCollins Polska, Warszawa 2022, s. 16.

** Tamże, s. 56.